Sâm ngọc linh Việt Nam là một trong những loại sâm đắt đỏ, quý giá nằm trong top đầu thế giới
Sâm Ngọc Linh được biết đến là một loại thảo dược quý giúp bồi bổ sức khỏe và được mệnh danh là nhân sâm của Việt Nam.
Loại sâm này có chứa hàm lượng lớn Saponin có giá trị vô cùng lớn đối với sức khỏe như ổn định đường huyết, tăng cường sinh lý và giúp phòng chống các bệnh về tim mạch hiệu quả,…
Sâm ngọc linh là một trong những loại sâm đắt đỏ, quý giá nằm trong top đầu thế giới
Sâm Ngọc Linh phân bố chủ yếu tại miền Trung - Trung Bộ của Việt Nam và được dược sĩ Đào Kim Long phát hiện trên núi Ngọc Linh vào năm 1973.
Đây là loại sâm có dạng thân thảo, sống lâu năm, cao khoảng 40 – 100cm. Sâm Ngọc Linh được đánh giá cao hơn cả sâm Hàn Quốc và được mệnh danh là sâm tốt nhất thế giới.
Thông tin về sâm Ngọc Linh
- Tên: Sâm Ngọc Linh
- Tên gọi khác: Sâm Việt Nam, sâm Ngọc Lĩnh, củ ngải rọm con, sâm Trúc, sâm khu 5, cây thuốc giấu.
- Danh pháp khoa học: Panax Vietnamensis
- Thuộc họ: Cuồng cuồng – Araliaceae
1. Bộ phận lá
- Mỗi thân cây mang lá sẽ tương ứng với một đốt dài khoảng 0,5 – 0,7cm.
- Từ 1 – 3 năm, sâm Ngọc Linh chỉ có duy nhất 1 lá và không rụng.
- Từ năm thứ 4, cây mới mọc thêm 2 – 3 lá.
- Lá trên đỉnh thân thường là lá kép, có hình chân vịt, mọc theo từng vòng với số lượng khoảng 3 – 5 nhánh lá.
- Cuống lá kép dài từ 6 – 12mm gồm có 5 lá chét.
- Các lá chét có phiến hình bầu dục, chóp nhọn và mép khía có răng cưa, lá có lông ở hai mặt. Lá chét ở giữa thường lớn hơn.
2. Bộ phận hoa
- Hoa có hình tán đơn, thường mọc dưới các lá thẳng với thân.
- Cuống của tán hoa thương dài khoảng 10 – 20cm, có thể xuất hiện kèm thêm 1 – 4 tán phụ hoặc thêm 1 hoa mọc ở dưới tán chính.
- Thường mỗi tán sẽ có tới 60 – 100 hoa.
- Cuống hoa có độ dài từ 1 – 1,5cm. Mỗi hoa có 5 cánh, màu vàng nhạt, 5 nhị với 1 vòi nhụy.
3. Bộ phận quả
- Mọc chủ yếu ở phần trung tâm của tán lá.
- Độ dài từ 0,8 – 1cm, rộng từ 0,5 – 0,6cm.
- Ban đầu, quả thường có màu xanh và sau hai tháng sẽ chuyển sang màu xanh thẫm hoặc vàng lục.
- Khi chín, quả sẽ có màu đỏ cam và phần đỉnh quả có chấm đen.
- Mỗi quả thường chứa từ 1 – 2 hạt, mỗi cây có trung bình từ 10 – 30 quả.
4. Cách thu hái
- Người ta thường thu hoạch sâm Ngọc Linh khi chúng được 3 năm tuổi.
- Thông thường người ta sẽ đợi từ cuối tháng 7 đến tháng 10 hằng năm cho cây sâm Ngọc Linh ra quả chín mọng để thu hái quả và hạt sâm.
- Tuy nhiên, theo các chuyên gia, thời điểm thu hái tốt nhất thường là vào kỳ nghỉ đông khoảng tháng 11 hoặc tháng 12. Vì đây là thời điểm dược tính của loài cây này được phát huy tối ưu nhất.
5. Cách sơ chế và bảo quản
- Sau thu hoạch, rễ cây sẽ được đem rửa sạch, phơi khô nhằm để được lâu và vẫn giữ nguyên được dược tính.
- Sâm Ngọc Linh thường được bảo quản ở nơi khô ráo và thoáng mát.
Phân loại và xuất xứ của sâm Ngọc Linh
Sâm Ngọc Linh xuất hiện chủ yếu ở miền Trung của Trung Bộ nước ta, nơi có độ cao trên 1.200m và đạt mật độ cá thể cao nhất nơi có độ cao trung bình từ 1.700 – 2000m dưới tán rừng già. Loại sâm này thường mọc thành đám dày ở dưới tán rừng, dọc theo các con suối và trên nền đất ẩm nhiều mùn, với nhiệt độ ban ngày từ 20 – 25 độ C và ban đêm khoảng 15 – 18 độ C.
Bên cạnh đó, dựa trên mỗi loại tiêu chí mà người ta sẽ phân loại sâm Ngọc Linh theo những cách như sau:
Sâm Ngọc Linh xuất hiện chủ yếu ở miền Trung của Trung Bộ nước ta trong đó có Kon Tum, Quảng Ngãi và Quảng Nam
1. Phân biệt dựa theo nguồn gốc
- Sâm tự nhiên: Loại sâm này sẽ tự sinh sôi, phát triển trong điều kiện tự nhiên và không có sự can thiệp của con người. Do đó, chúng thường rất quý hiếm và có giá trị rất cao.
- Sâm trồng: Đây là loại sâm được nhân giống rộng rãi và được nuôi trồng nhân tạo nhằm mục đích kinh tế.
2. Phân biệt dựa theo trạng thái
- Sâm tươi: Là loại sâm chưa qua sơ chế, vẫn còn nguyên vẹn và thường được bảo quản ở nhiệt độ thấp (trong ngăn mát tủ lạnh). Loại sâm tươi này vẫn giữ nguyên vẹn chất dinh dưỡng.
- Sâm khô: Đây là loại sâm đã qua sơ chế làm sạch, phơi khô. Sâm khô dễ bảo quản hơn và thời gian dùng được lâu hơn. Tuy nhiên, loại sâm này chỉ giữ được 95% chất dinh dưỡng.
3. Phân loại theo vùng miền
- Sâm Ngọc Linh Kon Tum: Thường phân bố chủ yếu ở huyện Đăk Tô và huyện Tu Mơ Rông.
- Sâm Ngọc Linh Quảng Ngãi: Phân bố chủ yếu ở huyện Nam Trà My, núi Ngọc Lum Heo và đỉnh Ngọc An thuộc Quảng Nam.
Thành phần của sâm Ngọc Linh
Theo các cuộc nghiên cứu của Bộ Y tế Việt Nam vào năm 1978 đã phát hiện ra sâm Ngọc Linh có hàm lượng Saponin cao hơn nhiều lần so với các loại sâm khác. Ngoài ra, các bộ phận như lá, rễ và thân cây của sâm Ngọc Linh cũng chứa rất nhiều dưỡng chất khác như:
- Thân rễ và rễ củ có chứa đến 52 hợp chất Saponin. Trong đó, có hơn 50% Saponin dammaran kiểu Ocotilol với Majonoside-R2, Saponin triterpen cùng các loại Saponin khác như Ro, Rb1, Rb2, Rc, Rd, Rf, Rg2, Rg3 Rh1, Rh2,…
- Có 17 loại acid amin bao gồm Phenylalanine, Leucine, Valine, Threonine, Methionine, Lysine, Isoleucine,…
- Có 20 nguyên tố vi lượng như Fe, Co, Cu, K, Co, các vitamin E, B12, B2,…
- 7 hợp chất Polyacetylen
- Tinh dầu (khoảng 0.1%), Glucid, Lipid
Cách tính tuổi sâm Ngọc Linh
Thông thường, sâm càng nhiều tuổi thì giá trị dinh dưỡng cao và vô cùng quý giá với giá rất đắt đỏ. Sâm nhiều năm tuổi thường được rất nhiều đại gia săn tìm để trả những khoản tiền rất lớn, thậm chí lên đến hàng trăm triệu đồng hoặc cả tỷ đồng để có thể sở hữu được nó.
Đặc biệt, chỉ có những cây sâm trên 5 năm tuổi mới có thể khai thác được giá trị của chúng. Để biết được cây sâm có tuổi đời bao lâu thì dưới đây là cách tính tuổi mà bạn có thể tham khảo:
- Vào tháng 1, sâm bắt đầu đâm chồi mới, khi sinh trưởng thành cây sâm trưởng thành sẽ có 1 tán hoa. Từ tháng 4 – 6 thì hoa nở và kết trái, tháng 7 quả bắt đầu chín, cho đến cuối tháng 10 thân khí sinh lụi tàn, lá rụng và để lại 1 vết sẹo ở đầu củ sâm, cho đến hết tháng 12 cây sẽ vào giai đoạn ngủ đông.
- Ở 3 năm đầu, cây chỉ rụng 1 lá, nếu trên củ có 1 sẹo tức là cây sâm đã được trên 3 năm tuổi. Cứ mỗi năm cây rụng lá sẽ để lại thêm 1 vết sẹo. Vì vậy, bạn có thể căn cứ vào vết sẹo ở củ sẽ biết được năm tuổi của cây sâm.
Công dụng của sâm Ngọc Linh
Sâm Ngọc Linh được mệnh danh là một loại thảo dược quý hiếm cần được bảo tồn và phát triển bởi những công dụng tuyệt vời mà nó mang lại cho sức khỏe như:
- Bồi bổ cơ thể: Nhờ vào các hoạt chất cần thiết mà sâm Ngọc Linh có tác dụng điều hòa hệ tiêu hóa, giúp người bệnh ăn ngon miệng, ngủ đủ giấc, tăng sức đề kháng hiệu quả. Ngoài ra, loại sâm này còn phù hợp với những người còi xương, suy dinh dưỡng, người cao tuổi, người bị thiếu máu, mới ốm dậy,…
- Làm chậm quá trình lão hóa: Nhờ vào hàm lượng Saponin mà sâm có khả năng ức chế hình thành MDA, chống oxy hóa và làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể. Sử dụng sâm mỗi ngày sẽ giúp da dẻ đẹp hơn, tóc xanh và trẻ hóa hơn.
- Điều hòa hoạt động tim mạch: Các hoạt chất có trong sâm Ngọc Linh có tác dụng làm giảm lượng cholesterol trong máu, giúp ổn định đường huyết và phòng chống các bệnh về tim mạch như: Xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim và hỗ trợ điều trị bệnh huyết áp thấp hiệu quả.
- Hỗ trợ điều trị viêm phế quản, hen suyễn: Nhờ công dụng kháng viêm, kháng khuẩn (trong đó có khuẩn Streptococcus) mà sâm Ngọc Linh giúp làm dịu nhanh các cơn ho, giảm đau họng, long đờm, giúp người bệnh dễ thở và ngăn ngừa tái phát cơn hen suyễn.
- Chống trầm cảm, stress: Sâm Ngọc Linh có chứa thành phần Majonoside – R2 có khả năng phục hồi rối loạn chức năng do stress, giúp giải tỏa căng thẳng, chống trầm cảm, chữa suy nhược thần kinh và tốt cho hệ thần kinh.
- Tăng cường sinh lý nam nữ: Kích thích hoạt động não bộ với tuyến yên nhằm thúc đẩy sản sinh nội tiết tố sinh dục. Đồng thời giúp điều hòa nội tiết tố trong có thể để giúp tăng cường sinh lực.
- Chữa thiếu máu, bổ máu huyết: Kích thích cơ thể để tăng tế bào hồng cầu và tiểu cầu nhằm giúp bổ máu, chữa thiếu máu và bệnh suy tiểu cầu.
- Hỗ trợ hệ thần kinh: Giúp tăng cường trí nhớ và khả năng vận động trở nên linh hoạt hơn. Loại sâm này cũng rất phù hợp với người cao tuổi để giúp hạn chế tình trạng hay quên, trí nhớ kém, ngăn ngừa bệnh lẫn trí ở tuổi già.
- Phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh ung thư: Có khả năng ức chế sự phát triển của các khối u nhú, làm tiêu tan tế bào lạ và ngăn chặn mầm mống tế bào ung thư. Giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện các hậu quả sau khi xạ trị, hóa trị, hỗ trợ nâng cao sức đề kháng và kéo dài sự sống.
- Công dụng khác: giúp tăng cường chức năng gan, giải độc gan, giảm đường huyết và hỗ trợ chữa tiểu đường rất tốt. Đồng thời, sâm Ngọc Linh còn giúp cầm máu vết thương, chữa sốt rét, phục hồi vết thương và chữa bệnh đường tiêu hóa hiệu quả,…
Dùng sâm Ngọc Linh như thế nào cho đúng?
Sâm Ngọc Linh có vị hơi đắng và không có tính độc nên bạn có thể hoàn toàn yên tâm sử dụng. Tuy nhiên, người dùng cần sử dụng đúng liều lượng, đúng cách để mang lại hiệu quả và tránh lãng phí. Dưới đây là một số cách sử dụng sâm Ngọc Linh mà bạn có thể tham khảo:
1. Ngậm trực tiếp
Đây là cách sử dụng đơn giản và dễ thực hiện. Bạn có thể dùng sâm tươi hoặc sâm khô áp dụng theo cách sau đây:
- Đối với sâm tươi thì cần rửa sạch và cắt thành 1 lát mỏng. Còn với sâm khô thì cũng dùng 1 lát mỏng.
- Dùng sâm ngậm trực tiếp trong miệng cho đến khi tan hoàn toàn.
Cách này phù hợp với những người bị ốm, cơ thể mệt mỏi, kém ăn, người mắc bệnh hen suyễn, hô hấp kém, thở khó khăn và bệnh tật lâu ngày.
Lưu ý: Đối với sâm tươi thì cần được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh và chỉ dùng trong 2 – 3 ngày.
2. Ngâm rượu sâm Ngọc Linh
Dùng sâm Ngọc Linh để ngâm thành rượu không chỉ giúp nam giới bồi bổ sức khỏe mà còn giúp tăng cường chức năng sinh lý, mạnh gân cốt, giúp phòng ngừa và hỗ trợ bệnh tật hiệu quả.
Cách thực hiện:
- Lấy khoảng 100g sâm Ngọc Linh khô hoặc 500g sâm tươi đem sơ chế sạch sẽ.
- Ngâm nguyên liệu này cùng với 2 – 3 lít rượu trắng ngon 50 độ đựng trong một bình thủy tinh. Sau khoảng thời gian ít nhất 3 tháng là có thể lấy ra sử dụng được.
Lưu ý: Mỗi ngày chỉ nên uống khoảng 50 – 100ml rượu thuốc và không quá lạm dụng. Đối với những người mắc bệnh huyết áp, ung thư, tim mạch, người cao tuổi, trẻ em, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú thì không nên sử dụng.
